Η χρονιά θανάτου του Ρικάρντο Ρέις - José Saramago

 

Ας ξεκινήσουμε από την Λισαβόνα. Η πρωτεύουσα της Πορτογαλίας έχει πληθυσμό 553 χιλιάδες κατοίκους και είναι μια από τις ομορφότερες πόλεις της Ευρώπης. Κι εμάς τι μας νοιάζει; θα πείτε. Εσάς μπορεί όχι. Εμένα που την έχω επισκεφτεί με νοιάζει. Όχι ο πληθυσμός. Η ίδια η πόλη. Και είναι παρούσα σ' αυτό το μυθιστόρημα του Σαραμάγκου. Εμφανίζεται ευθύς αμέσως με την άφιξη του Ρικάρντο Ρέις στο λιμάνι κι έπειτα μας συνοδεύει σε όλο σχεδόν το βιβλίο. Τι ρόλο λοιπόν έπαιξε η πόλη και όχι το ίδιο το μυθιστόρημα; Όταν ξεκίνησα να διαβάζω, στις πρώτες δεκαπέντε είκοσι σελίδες είχα λίγο 'μπουκώσει'. "Έτσι φλύαρα θα συνεχίσει;" αναρωτιόμουν. "Μ' αυτό τον αργό ρυθμό;" Οι πλατείες, οι δρόμοι, τα σημεία κατατεθέν, τα μνημεία, όλα αυτά λοιπόν δεν μ' άφηναν να το παρατήσω. Και μαζί μ' αυτά, τη νοσταλγία μου, αλλά και τη μαγεία που ξαφνικά μου αποκαλύφθηκε όταν έπαψα να θέλω να επιβάλω στην ανάγνωση έναν γρήγορο ρυθμό εγκλωβίστηκα στο σύμπαν του συγγραφέα χωρίς ούτε καν να μου περνάει απ' το μυαλό πλέον η πιθανότητα να το παρατήσω.

Μετρήστε πόσες λέξεις ή αν βαριέστε προτάσεις έχω γράψει χωρίς να αναφερθώ ακόμα στον Πεσσόα. Δεν έχω ασχοληθεί πολύ μ' αυτή την ιδιαίτερη μορφή των γραμμάτων. Δεν θυμόμουν καν ότι είχε χρησιμοποιήσει λογοτεχνικά ψευδώνυμα κι ότι ένα από αυτά ήταν και το όνομα του τίτλου του βιβλίου. Παρόλα αυτά δεν είναι δυνατόν να ξεφύγει σε κάποιον ότι ο Σαραμάγκου 'παίζει' με ένα από τα alter egos του Πεσσόα στήνοντας ένα μυθιστόρημα που τον έχει σαν κεντρικό άξονα. Γύρω από τον γιατρό Ρέις συναντάμε την Λίντια, υπηρέτρια και ερωμένη του, την Μαρσέντα με την οποία είναι ερωτευμένος, τις υπαρξιακές του ανησυχίες, την πολιτική κατάσταση στην Πορτογαλία και το κλίμα της εποχής καθώς και το φάντασμα του Πεσσόα.

Πάντως, αν είστε εντελώς άσχετοι με τον Πορτογάλο ποιητή και όχι μόνο, και σκοντάψετε σ' αυτό το βιβλίο (χμμ ... πώς σκοντάφτει κανείς σ' ένα βιβλίο;) δεν θα δυσκολευτείτε να το διαβάσετε, να το απολαύσετε και ίσως να γίνει και ένα από τα αγαπημένα σας. Προτεινόμενο με πολλά αστέρια, λοιπόν!